Siyez buğdayının geçmişi bazı kaynaklara göre 12 bin yıl öncesine dayanmaktadır. Urfa Göbeklitepe'deki kazılarda yiyecek olarak siyez buğdayı, badem ve yer fıstığı bulunmuştur. Dolayısı ile siyez, günümüz buğdayının atasıdır. Siyez Buğdayı nerede üretilir? Sorularını yanıtlıyoruz. Atalık tohumlar listesinde ilk sırada yer alan siyez buğdayı modern buğdayın atası olarak biliniyor. Dünyada on iki bin yıllık süre içinde pek çok şey değişti ancak siyez buğdayı özünü korumaya devam ediyor. Kökeni siyezden gelme olan modern buğdayın kromozom sayısı 48’e kadar yükselirken siyez buğdayının kromozom sayısının 14’te kalmıştır. Günümüzde bir tarlaya baktığınız zaman siyez başını rahatlıkla anlayabilirsiniz. Sık kavuz yapısı ve tek başakçıklı yapısı ile siyez buğdayı kendisini hemen belli eder.
Siyez buğdayı sık kavuz yapısı sayesinde hastalıklara ve zararlılara karşı kendini korurken soğuğa karşı oldukça dayanıklı. Kavuzun bu kadar sert olması buğdayı işleme noktasında üreticiye zorluk getiriyor. Fakat siyez buğdayı sert kavuzu sayesinde on binlerce yıl öncesinden bugüne kadar gelebilmiştir. Böylesi zor işlenen ve insan sağlığına çok faydalı olan siyez buğdayı nerede üretilir?
Modern buğdayın atası olan siyez buğdayının ilk olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde urfa civarında Karacadağ’da yetiştirildiği düşünülüyor. Göbeklitepe'deki kazılarda çıkan tek tahıl siyez buğdayıdır.Siyez buğdayı en vahşi buğday türüdür.
Bununla birlikte siyez buğdayının Anadolu’nun yerli tohumu olduğunu eklemek gerekiyor. Çünkü siyez buğdayı gelişimini Anadolu topraklarında tamamlamış bir atalık tohum. Siyez buğdayının en çok Kastamonu’da üretildiği biliniyor. Kastamonu’da ise özellikle İhsangazi, Devrekâni ve Seydiler ilçelerinde yetiştiriliyor.
Türkiye’de Kastamonu’dan farklı olarak Sinop, Çankırı, Çorum, Bilecik, Kayseri, Erzincan, Tekirdağ, Kocaeli, Edirne ve Kars’ta da üretiliyor. Siyez buğdayı ekimi Türkiye sınırları içinde gün geçtikçe yayılıyor. Siyez buğdayı yapı olarak soğuk havayı ve kar altında kalmayı seven bir buğday cinsi. Bilimsel olarak bir veri sunulamasa da Kastamonu yöresinde yetiştirilen siyez buğdayının koku ve tat bakımından daha farklı olduğu pek çok kişi tarafından ifade ediliyor.
10 bin yıllık bir geçmişe sahip olan modern buğdayın atası siyez yapısında mineral açısından zengin olan Lutein adı verilen antioksidanı barındırıyor. Siyez buğdayı nerede üretilir sorusuna cevap olarak: Günümüzde siyez buğdayı dünyada az miktarda Fransa, Hindistan, İtalya, Fas, Balkanlar ve Türkiye’de yetiştiriliyor. Tarım ülkelerinde siyez buğdayı sert kavuzu ve düşük verimi nedeniyle fazla üretim yapılmayan bir buğday cinsi olarak bilinirdi. Fakat siyez buğdayının insan sağlığına olan faydaları ortaya çıktıkça ve organik beslenmeye olan ilgi artmaya başladıkça üretimi de yükselmiştir. En verimsiz topraklarda dahi kolayca yetişen siyez buğdayı yetiştirilmesi de oldukça kolay bir bitkidir.
Siyez buğdayı sulanmaya, ilaçlanmaya ve gübrelenmeye ihtiyaç duymaz. Bu özellikleri ile doğaseverleri ve çevreyi korumaya önem veren kişileri sevindiren siyez buğdayı sadece Kastamonu’daki üretimi yıllık 150-200 bin tonu bulur. Gün geçtikçe eski değerine ulaşan siyez buğdayının iç ve dış pazarlarda daha hasadı olmadan siparişi alınır. Kastamonulu köylüler "Siyez buğdayı için taşa atsan çıkar” der.
Siyez buğdayı kesinlikle Anadolu’ya özgü bir buğday türüdür. Anadolu topraklarında gelişimini tamamlamış olan siyez buğdayı Anadolu’nun tohumu olarak bütün dünyada tescillenmiştir. Türkiye’nin en kaliteli Siyez buğdayı Kastamonu yöresinde yetişir. Siyez buğdayı atalık bir tohumdur. Sağlık açısından oldukça yararlı bir besin olmasının yanı sıra atalık tohum olduğu için ülkemizin sahip çıkması gereken bir tohum olması açısından oldukça önemlidir.
Siyez Evi, Kastamonu'da özenle yetiştirdiği siyez buğdayını üretim aşamalarından başlayarak sofralarımızda taşımaktadır. Siyez bebek tarhanasından siyez makarnasına ve ekmeğine kadar birçok çeşide göz atabilirsiniz.
Siyez buğdayı hasattan sonra çok rahat tohumluk olarak ayrılabilen bir tohumdur. Hasadı yaptıktan bir sene sonra bu tohumları ekerek siyez buğdayı yetiştirebilirsiniz. Anadolu’nun atalık tohumu olan siyez buğdayına ilgi gün geçtikçe artmaktadır. Siyez buğdayının ekimi ile ilgili Amerika Birleşik Devletleri’nin yanı sıra Ukrayna ve İspanya’da da çalışmalar sürdürülüyor. Pek çok yetkili siyez tohumunun bu ülkelere Türkiye’den gönderildiğini düşünüyor. Siyez buğdayı tüm dünyada Einkorn wheat adıyla biliniyor.
Siyez buğdayı içeriğiyle A vitaminine sahiptir. Tokluk hissi veren siyez buğdayı bu yönüyle kan şekerinizi yavaş yavaş yükseltiyor ve ani acıkmaları önlüyor. Siyez buğdayını modern buğdaylardan ayıran birçok farklılık sayılabilir. Siyez buğdayı tam bir mineral deposu olarak tanımlanabilir. Çinko, magnezyum ve kalsiyum açısından oldukça zengin ve sindirimi diğer buğday cinslerine göre daha kolay.
Siyez buğdayı tıpkı diğer buğdaylar gibi glüten içeriyor. Fakat glüten yönünden diğer buğdaylardan farkı daha az glüten içermesi. Pek çok kişi siyez buğdayının glüten içermediğini düşünüyor. Bu nedenle, glütene intoleransı olanlar ve çölyak hastaları siyez buğdayından elde edilen ürünleri tüketiyor. Ancak siyez buğdayının yapısında az da olsa glüten bulunuyor. Siyez buğdayını diğer buğdaylardan farklı kılanlardan biri de yapısında glüten daha az miktarda olduğu için kolay sindirilmesi. Glütene intoleransınız varsa ya da çölyak hastasıysanız siyez buğdayını ve siyez buğdayından üretilen ürünleri doktorunuza danışmadan yememenizde fayda var.
Eğer, siyez buğdayını buğday olarak tüketmek istiyorsanız haşlayarak tüketebilirsiniz. Siyezin kavuzu sert olduğu için biraz daha uzun süre haşlamanız gerekir. Siyez buğdayını bir başka tüketme yolu ise bulgur pilavı olarak tüketmekten geçiyor. Siyez buğdayından elde edilen siyez bulgurundan birbirinden lezzetli pilavlar pişirebilirsiniz. Tıpkı siyez buğdayı gibi siyez bulgurunu da biraz daha uzun ateşte tutmanız gerekiyor. Bunun yanında siyez buğdayının öğütülmesi sonucu elde edilen siyez unundan birbirinden lezzetli ekmek, pizza, kurabiye, kek, poğaça gibi tarifleri deneyebilirsiniz.
Kastamonu'dan gelen lezzet: Siyez buğdayı dövmesi(yarması) ürünümüzü deneyebilirsiniz.
Siyez unu doğal içerikli olduğu için ekşi mayalı ekmek pişirebilirsiniz. Siyez unundan hazırlanan erişte ve makarna çeşitlerini denemenizi öneriyoruz. Yaptığınız hamur işi gıdaların daha hafif olmasını istiyorsanız siyez ununu evinizden eksik etmemelisiniz. Siyez buğdayı ve siyez buğdayından üretilen ürünler ile hem sağlığınızı koruyabilir hem de lezzetli besinler hazırlayabilirsiniz.
Siyez buğdayı sert ve sık kavuzu nedeniyle işlenmesi güç bir buğday olsa da birbirinden lezzetli ürünler elde edilir. Bu ürünler;
1.5 su bardağı siyez bulguru,
1 çorba kaşığı tereyağı,
1 tane küçük soğan,
½ çorba kaşığı salça,
½ çay kaşığı kırmızı biber,
2.5 su bardağı sıcak su
Yeterince tuz
Derin ve geniş bir tencerede tereyağı eritin. Ardından rendelediğiniz soğanı pembeleştirin. Salça, bulgur ve kırmızı biberi ekleyerek kısık ateşte yavaş yavaş karıştırarak 4 dakika kavurun. Daha sonra sıcak suyu ve tuzu ekleyerek suyu çekinceye kadar kısık ateşte pişirin. Suyu çeken bulgur pilavını tahta kaşıkla karıştırın ve üzerini düzeltin. Ocağın altını kapatarak tencerenin kapağını kapatın. 20 dakika bekledikten sonra servis yapabilirsiniz.